Wat is het prikkelbare darm syndroom (PDS)?

Het prikkelbare darm syndroom (PDS) is een aanhoudende aandoening van het spijsverteringsstelsel die gekenmerkt wordt door buikklachten en ongemak, evenals veranderingen in de stoelgang. Personen die last hebben van PDS ervaren doorgaans wisselende perioden van obstipatie en diarree, en vertonen bijkomende symptomen zoals een opgeblazen gevoel en winderigheid. Ongeveer 10% van de Nederlandse bevolking wordt gediagnosticeerd met PDS.

Hoewel de precieze oorsprong van PDS nog niet volledig begrepen is, wordt verondersteld dat diverse factoren een rol spelen, zoals gevoeligheid van de darm, afwijkende darmbewegingen en verstoringen in de communicatie tussen de hersenen en de darmen. Bepaalde uitlokkende factoren, zoals stress, voedingsgewoonten en hormonale schommelingen, kunnen de symptomen verergeren.

Behandeling bij prikkelbare darm syndroom

Wanneer je last hebt van chronische darmklachten die samenhangen met een verandering van ontlasting, denk aan diarree of obstipatie, dan wordt aangeraden om een huisarts te raadplegen. De huisarts zal een anamnese uitvoeren waarbij enkele vragen worden gesteld over jouw klachten. De arts zal daarna met behulp van laboratoriumtesten en scans/echo’s onderzoeken wat de onderliggende oorzaak is, denk aan het uitsluiten van coeliakie. Vaak wordt je doorverwezen naar de maag-darm-lever (MDL) arts. Wanneer er naar voren komt dat er sprake is van het prikkelbare darm syndroom, dan is het lastig om een behandeling te ondergaan. In de huisartsen richtlijnen staat beschreven dat een behandeling bij slechts een deel van de patiënten helpt (1 op de 5) en vaak wordt hiervoor een aanpassing in het dieet aanbevolen, namelijk het FODMAP dieet.

Wat is het FODMAP dieet?

FODMAP staat voor fermenteerbare oligosachariden, disachariden, monosachariden and polyolen. FODMAPs zijn een categorie koolhydraten die beperkt of niet worden opgenomen in de dunne darm en daardoor hun weg vinden naar de dikke darm. In de dikke darm worden deze FODMAPs vervolgens snel en in aanzienlijke hoeveelheden afgebroken door bacteriën, een proces dat bekend staat als fermentatie. Tijdens dit proces kan gasvorming optreden, wat leidt tot symptomen zoals een opgeblazen gevoel en winderigheid. Symptomen zoals diarree of een verstoord stoelgangpatroon ontstaan doordat er meer vocht wordt aangetrokken in zowel de dunne als de dikke darm. Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen dezelfde gevoeligheid heeft voor FODMAPs.

Tijdens het FODMAP dieet worden bepaalde FODMAPs ongeveer 6 weken weggelaten. Daarna wordt het nuttigen van deze specifieke koolhydraten weer langzaam opgebouwd. Een diëtist kan op deze manier de oorzaak van de darmklachten achterhalen. Het lastige aan het FODMAP dieet is dat deze koolhydraten van nature in voedingsmiddelen te vinden zijn die we dagelijks eten. Daarom is het een lastig proces dat onder de supervisie van een gespecialiseerd arts of diëtist plaats moet vinden.

Wat is een IgG-gebaseerd eliminatie dieet (ImuPro)?

Een voedselallergie betreft een abnormale reactie van het lichaam op de eiwitten die zich in specifieke voedingsmiddelen bevinden. Wanneer voedsel wordt verteerd, ondergaat het een proces in de dunne darm waarbij het wordt afgebroken tot kleine eiwitten en micronutriënten. Deze kleine eiwitten en voedingsstoffen passeren de darmwand en belanden in de bloedbaan, waar ze hun functie in het lichaam vervullen. In het geval van een voedselallergie worden deze eiwitten echter door het immuunsysteem als schadelijk herkend. Als reactie hierop start het lichaam een immuunrespons door specifieke antistoffen genaamd immunoglobulines (Ig’s) te produceren om bescherming te bieden. Deze immuunrespons tegen eiwitten uit voedsel wordt aangeduid als een voedselallergie.

Bij medische professionals, zoals huisartsen, wordt doorgaans primair onderzoek verricht naar directe voedselallergieën. In dit geval worden immunoglobuline type E (IgE) antistoffen aangemaakt tegen eiwitten in voeding. Deze IgE-antilichamen hebben een directe impact en resulteren in de vrijlating van histamine, een stof die signalen naar het lichaam stuurt, wat leidt tot onmiddellijke symptomen zoals zwelling, jeuk, roodheid, braken, misselijkheid, of zelfs een anafylactische shock.

Aan de andere kant is er een vertraagde voedselallergie waarbij symptomen pas uren of dagen na consumptie optreden. Dit maakt het vaak moeilijk om de specifieke voedingsmiddelen te identificeren die de symptomen veroorzaken. Een vertraagde voedselallergie ontstaat doordat de darmwand doorlaatbaar is geworden (lekkende darm), waardoor voedingseiwitten niet volledig worden afgebroken en in de bloedbaan terechtkomen. Als gevolg daarvan produceren immuuncellen in de dunne darm specifieke immunoglobuline type G (IgG) antistoffen tegen deze voedingseiwitten. Symptomen die voortvloeien uit deze chronische milde ontsteking zijn onder andere diarree, een opgeblazen gevoel, hoofdpijn, eczeem, psoriasis, vermoeidheid en gewrichtspijn. Dit zijn dezelfde chronische klachten die ontstaan bij het prikkelbare darm syndroom.

Een eliminatiedieet gebaseerd op IgG-antistoffen tegen bepaalde voedingsmiddelen houdt in dat gedurende 5-8 weken de voedingsmiddelen met een positieve reactie moeten worden vermeden zodat de darmwand zich kan herstellen en de antistoffen in het bloed neutraliseren. Daarna worden de voedingsmiddelen één voor één geprovoceerd. Door het monitoren van de klachten kan er precies achterhaald worden welk voedingsmiddel de oorzaak van de klachten is.

Een wetenschappelijke studie om beide diëten te vergelijken

In september 2021 heeft L. Otrowska samen met collega’s een wetenschappelijke studie gepubliceerd in ‘The Journal of Clinical Medicine’ waarbij het doel was om de effectiviteit van 3 verschillende dieetbehandelplannen bij  patiënten met de diagnose prikkelbare darm syndroom te vergelijken. In totaal werden 73 vrouwelijke patiënten met de diagnose PDS onderzocht en beschreven in het onderzoek. Het dieet van elke patiënt werd bepaald tijdens een individueel gesprek met een diëtist, en zo werden de 73 patiënten ingedeeld in de 3 groepen:

1. patiënten die het FODMAP dieet volgden voor 6 weken
2. patiënten die het IgG-eliminatie dieet volgden voor 6 weken na uitvoering van de ImuPro test
3. patiënten in een controle groep die een dieet volgden van 6 weken van de MDL-arts

De uitkomst van het onderzoek liet zien dat er een significante verschillen waren in de vermindering van de specifieke PDS-klachten tussen de 3 groepen. In groep 2, het ImuPro IgG-eliminatie dieet, zijn alle PDS klachten na de eliminatiefase significant verbeterd of zelfs compleet verdwenen (idiopathische buikpijnen, buikpijn na de maaltijd, buikpijn tijdens ontlasting etc.). In groep 1, het FODMAP dieet, waren slechts enkele klachten verbeterd. In groep 3, de controle groep, zijn geen enkele PDS-klachten veranderd.

Op basis van de resultaten van deze wetenschappelijke open-label studie kan worden geconcludeerd dat verschillende dieetinterventies bij de behandeling van het prikkelbare darm syndroom geen uniforme uitkomst hebben op het verloop van de ziekte. Een eliminatiedieet gebaseerd op IgG-antistoffen gemeten in bloed, zoals de ImuPro voedselallergie IgG test, laat significant betere resultaten zien in vergelijking met het traditionele FODMAP dieet of een algemeen advies van de MDL-arts.