Waarom krijgen steeds meer jonge mensen kanker?

Jarenlang werd kanker gezien als een ziekte die vooral oudere mensen treft. Toch blijkt uit meerdere onderzoeken dat ook jonge volwassenen, mensen onder de 50 jaar, steeds vaker met kanker te maken krijgen. Vooral vormen als darmkanker, schildklierkanker, borstkanker en zaadbalkanker nemen toe in deze leeftijdsgroep.

Volgens het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) is het aantal darmkankergevallen bij mensen onder de 50 jaar tussen 1998 en 2023 met ruim 50% gestegen. Wereldwijd is deze trend ook zichtbaar, vooral in westerse landen.

De cijfers van darmkanker: hoeveel meer komt dit voor?

Uit cijfers van het IKNL blijkt:

  • Het aantal mensen tussen de 15 en 49 jaar dat jaarlijks darmkanker krijgt, steeg van 6,3 per 100.000 mensen in 1998 naar 9,5 per 100.000 in 2023.

  • In absolute aantallen kregen in 2023 654 Nederlanders onder de 50 de diagnose darmkanker.

  • In de leeftijdsgroep 18 tot 39 jaar is het aantal kankergevallen de afgelopen 35 jaar bij vrouwen gestegen van 77 naar 103 per 100.000, en bij mannen van 45 naar 66 per 100.000.

Bronnen:

Waarom nemen deze cijfers toe?

Volgens onderzoekers is de oorzaak van deze toename nog niet volledig duidelijk, maar er zijn meerdere vermoedens:

1. Genetische aanleg en vroege opsporing

In sommige gevallen, zoals bij erfelijke syndromen (bijv. Lynch), speelt genetica een rol. Ook worden sommige vormen van kanker eerder opgespoord door betere medische technieken. Maar deze verklaringen zijn niet voldoende om de wereldwijde stijging te verklaren.

2. Leefstijl en omgeving

Volgens onderzoekers moeten leefstijl en omgevingsfactoren wel een rol spelen. Denk aan:

  • Ongezonde voeding (veel rood/bewerkt vlees, weinig vezels)

  • Obesitas

  • Alcoholgebruik

  • Roken

  • Weinig lichaamsbeweging

  • Verstoord slaapritme

  • Microplastics, luchtvervuiling en hormoonverstorende stoffen

Onderzoek wijst ook op het belang van het darmmicrobioom: de samenstelling van bacteriën in je darmen kan het risico op darmkanker beïnvloeden.

Darmkanker vaak te laat ontdekt

Een groot probleem is dat artsen darmkanker vaak niet verwachten bij jonge mensen. Hierdoor worden klachten soms niet serieus genomen of verkeerd geïnterpreteerd.

Veelvoorkomende klachten zijn:

  • Bloed of slijm in de ontlasting

  • Buikpijn of krampen

  • Gewichtsverlies

  • Veranderde stoelgang

  • Vermoeidheid

Daardoor wordt de diagnose vaak pas in een later stadium gesteld, met grotere gevolgen: zwaardere behandelingen, meer psychische impact en langdurige uitval van werk of studie.

Wat kun je zelf doen?

Hoewel niet alles te voorkomen is, kun je je risico verlagen met een gezonde leefstijl:

✅ Eet gevarieerd en vezelrijk
✅ Beperk rood en bewerkt vlees
✅ Beweeg dagelijks minstens 30 minuten
✅ Beperk alcohol en vermijd roken
✅ Slaap voldoende en regelmatig
✅ Bescherm je huid tegen de zon
✅ Wees alert op veranderingen in je lichaam

De wetenschap gaat verder onderzoek doen

Internationaal en ook in Nederland wordt volop onderzoek gedaan naar deze trend. Onder andere het Erasmus MC en het IKNL werken aan studies naar:

  • De rol van voeding en microbioom

  • Erfelijke en hormonale factoren

  • Internationale vergelijkingen van de incidentie

Het doel is beter te begrijpen waarom jonge mensen steeds vaker kanker krijgen, en hoe we dit kunnen keren.